Utopiastadt vind je in Wuppertal

In het noorden van Wuppertal ligt Utopiastadt, gevestigd in het voormalige stationsgebouw Mirke. Het gebouw, het omliggende terrein en de spoorbaan lagen er jaren verlaten bij. Twee recente bottum up bewegingen hebben dit deel van Wuppertal nieuw leven ingeblazen.

Dat is op de eerste plaats Utopiastadt, een laboratorium voor ‘Stadt, Kultur, Wirtschaft und Politik’ met een co-working space en zaalverhuur, een fietsreparatiewerkplaats, een stadstuin, horeca en diverse muziekoptredens. Maar dit geldt ook voor de voormalige spoorlijn, de huidige Nordbahntrasse, – sinds 19 december 2014 officieel geopend. Over een lengte van 23 kilometer dient dit omgebouwde spoorbaantraject nu in Wuppertal als langzame snelroute voor skaters, longboarders, wandelaars en fietsers. Beide, door burgers aangejaagde initiatieven, versterken elkaar enorm.

Nordbahnstrasse Wuppertal

In het café van Utopiastadt drink je Bärtig Bräu, een speciaalbiertje dat tevens het Mirker Quartierfonds voedt. De informatiefolder over de gezamenlijke stadstuin is in het Duits, Engels, Pools en Turks opgesteld. Jawel! Bij de fietsreparatie/verhuur kun je gratis een fiets meenemen, maar ook ongelofelijk kekke fietsen huren. Muziekoptredens vinden er regelmatig plaats, je gaat gewoon en betaalt achteraf voor wat je het waard vindt, of wat je kan missen. Voor een flink aantal verenigingen is Utopiastadt de thuisbasis, zij zijn lid van de coöperatie en flexwerkers kunnen er ook terecht, een ruimte boven dient als co-working space.

Utopiastadt, wandkaart Nordbahnstrasse

Aan de muur van het café hangt een grote kaart van Wuppertal waarop met rood het traject van de Nordbahntrasse is aangegeven. De baan wordt zeer intensief gebruikt, recreatief, maar ook als snelverbinding voor woon-werk verkeer want de Nordbahntrasse voert je gelijkvloers door tunnels en over voormalige spoorwegviaducten verheven boven het heuvelachtige Wuppertal snel naar je plaats van bestemming. Het uitzicht is grandioos en het gras naast de baan verleidelijk. Overal luieren mensen in de zon of lezen een boekje.

Nordbahnstrasse bij Utopiastadt

Utopiastadt is een opstappunt om de Nordbahntrasse te betreden, maar ook een pleisterplaats. Op drukkere dagen komen een mobiele currywurst/steenoven pizzabar en een schepijs-truck de boel extra opleuken. Zo ook afgelopen vrijdagmiddag, toen tegen het einde van de dag het terras bomvol zat met jong en oud, bovenal locals, want buiten Wuppertal kent bijna niemand deze plek en dat is iets wat me blijft verbazen. Hoe kun je deze prachtige stad niet kennen?

Vintage-winkel Patina Wuppertal

Ondertussen doet het domino effect zich gelden. Naast Utopiastadt is een kunstenaarsinitiatief/galerie neergestreken en pal tegenover Utopiastadt heeft Hanna Huttepohl haar vintagewinkel ‘Patina’ twee maanden geleden geopend. Vooralsnog als try-out. Ze kan de ruimte tijdelijk huren. Overdag heeft ze een ‘broodbaan’, en later op de middag gooit ze de deuren van haar winkel open. Ze woont om de hoek en zag de toeloop naar de wijk groeien, ze verzamelde al vintage, droomde van een eigen winkel, zag deze plek en had het lef om in te stappen. Chapeau!

Urbanscreen in de Gasometer Oberhausen

We hebben de Gasometer Oberhausen bijna voor ons zelf. Het is nog vroeg in de ochtend en binnen is het ontzettend koud. Buiten waait het flink en in deze uit de kluiten gewassen opslagtank is het maar een paar graden. De suppoosten lopen snelle rondjes, stilstaan is geen optie in deze kou. Ik trek mijn handschoenen aan en trek de das nog iets hoger om mijn nek. We zijn hier voor de expositie ‘Der schöne Schein’ met als hoogtepunt de lichtinstallatie van de kunstenaarsgroep URBANSCREEN. Ik heb de expositie al een keer gezien en de Gasometer al veel vaker, maar vind het geen enkel probleem om hier opnieuw te zijn. 

In een radius van 320 graden wordt op de meer dan 100 meter hoge binnenwand van de Gasometer een fascinerend zwart-wit lichtspel opgevoerd. Symmetrische patronen buitelen, vallen, klimmen en golven over de muren. Het ene moment lijkt het op een gigantisch breipatroon waar de gerstekorrels vanaf vallen, het andere moment megalomane kantoorgevels met puntig uitstekende erkers om over te gaan in een landschap vol lieftallige belletjes waardoor je ineens in een mega groot glas gevuld met prik ligt. Ja je ligt. Op de vloer liggen een twintigtal tweepersoons ligkussens en als het niet druk is, doe je er goed aan zo’n kussen te bemachtigen. Het scheelt heel wat in de kou en al liggend is de ervaring veel grootser.

Voor wie de Gasometer niet kent: ooit werd hier gas gewonnen uit steenkool en onder hoge druk opgeslagen en alhoewel het gas er al jaren weg is, hangt de geur er nog steeds. Vlak naast de ingang hangt een foto van pakweg 12 bij 2 meter. Het is het panorama van Oberhausen toen het hier nog een grote kolenpot was. Een indrukwekkende prent die gegarandeerd op je netvlies blijft hangen en als je daarna hoog op het dak van de Gasometer staat – een glazen lift brengt je moeiteloos naar boven – schuiven heden en verleden zo in elkaar over. Een aantal woonblokken en fabrieken zijn nog herkenbaar en je kan tegelijkertijd je beeld van de huidige situatie bijstellen: het Ruhrgebied is ook heel groen.