RUHRFRAU NL

Unperfekthaus Essen, facilitator van het toeval

In de noordwestelijke binnenstad van Essen ligt het Unperfekthaus. De naam alleen al, heerlijk! Jong en oud, zakelijk en privé, creatieven en seminardeelnemers, voor iedereen is er plek om te werken, relaxen, eten en te ontdekken. De kracht is imperfectie en de onverwachte kleine verrukkingen waarmee je telkens wordt verrast. Op elke etage is het een ongelofelijk levendige boel. Je kan hier bijna niet weggaan zonder te zijn verrast en een bijzondere ontmoeting te hebben gehad. Hier wordt verwondering en toeval gefaciliteerd. Serendipiteit met stip.

Het Unperfekthaus is een eldorado voor flex werkers on the road. Geen gedoe met ledenpassen of strippenkaarten. Je bent altijd welkom. Maar het huis is veel meer dan een co-working space. Je kan er ook kunsten, loungen, feestjes geven, repeteren of gewoon rondhangen. Het gebouw was ooit een klooster en ik was verbaasd toen ze me dat vertelden. Ik had stilzwijgend aangenomen dat het een voormalig kantoorpand betrof, of misschien een school. Kloosters zijn huizen van stilte maar anno nu spat van dit pand de creativiteit en levendigheid af. Kelder, begane grond, vier etages en daarboven een hip dakterras, in totaal 4000 m2 levendigheid.

Ontbijten, lunchen, dineren, of alleen maar koffie, thee of wat fris. Alles kan, alles is omvangrijk, in veel smaken en zoveel je wilt. Elke etage heeft een fantastisch koffiezetapparaat en overal open ruimtes waar flexwerkers aan de slag zijn, seminars worden gehouden of mensen elkaar treffen voor een vergadering. Naast deze ruimtes zijn er ook veel plekken waar kunstenaars aan de slag zijn, je kan zo naar binnen lopen en met ze mee over de schouder kijken. Maar je mag ook spelen. Tafelvoetbal, darts, op een van de bovenste verdiepingen staat zelfs een racebaan voor mini autootjes. Muziek maken kan ook – je pakt gewoon een gitaar op – en als je mazzel hebt weet je volk naar het inpandige theater te lokken.

Het verdienmodel is heel intrigerend. De aanwezige kunstenaars en de overige gehuisveste initiatieven zijn de ruggengraat van het huis. Zij huren geen ruimte, maar krijgen juist ruimte om hun ding te doen. Zij maken dat het huis gonst en leeft en super aantrekkelijk is voor anderen. De bezoekers, flexwerkers en seminargangers zoemen daar omheen. En iedereen mag naar binnen, je betaalt alleen voor de tijd dat je er bent. Maar dan mag je ook overal rondhangen, werken, genieten, kijken, doen, eten, drinken. Wat je maar wilt en nodig hebt.

Urbanscreen in de Gasometer Oberhausen

We hebben de Gasometer Oberhausen bijna voor ons zelf. Het is nog vroeg in de ochtend en binnen is het ontzettend koud. Buiten waait het flink en in deze uit de kluiten gewassen opslagtank is het maar een paar graden. De suppoosten lopen snelle rondjes, stilstaan is geen optie in deze kou. Ik trek mijn handschoenen aan en trek de das nog iets hoger om mijn nek. We zijn hier voor de expositie ‘Der schöne Schein’ met als hoogtepunt de lichtinstallatie van de kunstenaarsgroep URBANSCREEN. Ik heb de expositie al een keer gezien en de Gasometer al veel vaker, maar vind het geen enkel probleem om hier opnieuw te zijn.

In een radius van 320 graden wordt op de meer dan 100 meter hoge binnenwand van de Gasometer een fascinerend zwart-wit lichtspel opgevoerd. Symmetrische patronen buitelen, vallen, klimmen en golven over de muren. Het ene moment lijkt het op een gigantisch breipatroon waar de gerstekorrels vanaf vallen, het andere moment megalomane kantoorgevels met puntig uitstekende erkers om over te gaan in een landschap vol lieftallige belletjes waardoor je ineens in een mega groot glas gevuld met prik ligt. Ja je ligt. Op de vloer liggen een twintigtal tweepersoons ligkussens en als het niet druk is, doe je er goed aan zo’n kussen te bemachtigen. Het scheelt heel wat in de kou en al liggend is de ervaring veel grootser.

Voor wie de Gasometer niet kent: ooit werd hier gas gewonnen uit steenkool en onder hoge druk opgeslagen en alhoewel het gas er al jaren weg is, hangt de geur er nog steeds. Vlak naast de ingang hangt een foto van pakweg 12 bij 2 meter. Het is het panorama van Oberhausen toen het hier nog een grote kolenpot was. Een indrukwekkende prent die gegarandeerd op je netvlies blijft hangen en als je daarna hoog op het dak van de Gasometer staat – een glazen lift brengt je moeiteloos naar boven – schuiven heden en verleden zo in elkaar over. Een aantal woonblokken en fabrieken zijn nog herkenbaar en je kan tegelijkertijd je beeld van de huidige situatie bijstellen: het Ruhrgebied is ook heel groen.

In Dortmund herrees de Phoenix twee keer

Vorige week bezocht ik bij toeval de tentoonstelling ‘Wir Echt Nordstadt’. Ik was met lijn 41 van de U bahn vanuit het centrum van Dortmund zuidoostelijk richting het voorstadje Hörde gereisd omdat ik de Phoenixsee wilde zien. De naam alleen al, een belofte op zich. Tot voor kort was dit een verouderd industrieterrein, luisterend naar de naam Phoenix, nu een nieuw leisure gebied.

Vanuit het station Hörde liep ik in een kleine tien minuten naar de Phoenixsee. De zon ging al bijna onder en het landschap baadde in zacht roze licht. De eerste aanblik: een fiks meer, glooiende heuvels met luxe nieuwbouw en een gigantische horecastrip, talloze skaters, fietsers en hand in hand lopende stelletjes. Dit landschap herinnert bijna in niets meer aan de hoogovens van de staalgiganten Krupp en Thyssen die hier tot voor kort hebben gestaan, op een gigantische kookpot na, die als een soort trofee langs de waterkant is neergezet.

Veel steden hebben de afgelopen 20 jaar het oude havenfront opgeknapt met de bekende mix van kantoorfuncties, horeca en kunst maar niet altijd is het gelukt daar goed de loop in te houden. Hier is zelfs uit het niets een nieuw waterfront gecreëerd en de nadruk lijkt vooral te liggen op horeca en wonen. Ik krijg een gevoel alsof ik in een soort resort aan de middellandse zee ben beland en weet nog niet precies wat ik er eigenlijk van dit gebied moet vinden.

Ik ben vooral blijven hangen bij de tentoonstelling ‘Wir Echt Nordstadt’. Op een kunstmatig schiereilandje staan een 50 tal fikse panelen met aan weerszijden megafoto’s van groepjes mensen. Ze zijn allemaal geportretteerd rondom hun hobby’s, werk, geloof, studie of wat hen ook maar verenigt.

Nordstadt is het gebied ten noorden van het stadscentrum van Dortmund en is het stiefkindje van de stad. Het gebied heeft een slecht imago en wordt te vaak door de rest van Dortmund gemeden. Dat zijn de bewoners daar zat lees ik op het introductiepaneel. Open gezichten, glunderende gezichten. Het lijkt wel alsof ze je een kijkje in hun ziel geven. Hulde aan de fotografen! De warmte straalt er van af en ik voel de uitnodiging. Ik krijg zin Nordstadt te bezoeken.

Halde Haniel, waanzinnig landschap

Er zijn nog steeds een aantal mijnen in gebruik in het Ruhrgebied. Eentje daarvan is de Zeche Prosper Haniel in de buurt van Bottrop. Achter de mijn ligt de Halde Haniel. Het beklimmen van deze halde is een spirituele ervaring. De Duitse filmregisseur en documentairemaker Wim Wenders heeft er een zelfs een film opgenomen en spreekt van ‘Wahnsinnswüstenlandschaft’.

Ik blijf me er over verbazing hoe weinig mensen langs de grens Duitsland echt goed kennen. Vanuit Arnhem zijn een groot aantal plekken in het Ruhrgebied binnen een uur aan te rijden. Zo ook Halde Haniel. Nederlanders klagen wel eens dat ze geen bergen hebben, maar het dolen door het Haldelandschap in het Ruhrgebied brengt je impressies van naakte bergen in Schotland, of de kale ballons van de Vogezen.

Het begin van de wandeling naar de top van Halde Haniel is niet gemakkelijk te vinden. De bewegwijzering stuurt je naar een grote parkeerplaats bij de nog werkende mijn. Een portiershuisje, een bedrijventerrein met slagbomen, overal activiteiten om je heen. Je krijgt het gevoel dat je een afslag hebt gemist. Toch klopt het, alhoewel het dan nog wel even zoeken is hoe je de halde opkomt. Direct bij de parkeerplaats begint namelijk ook een route die langs de flanken van de halde voert, maar een ellenlange afrastering belet je omhoog te klimmen.

Tenzij je de andere kant op loopt, het parkeerterrein over en het bordje Kreuzweg gaat volgen, een klein aftands wit bordje. Je moet het ook maar weten. Gelukkig wezen andere wandelaars mij de eerste keer de weg. Na een omtrekkende beweging om het mijngebouw heen begin je te klimmen. De eerste helft van het pad omhoog is daadwerkelijk een kruisweg. Na elke ‘haarspeld’ staat een in koperkleurig metaal ge-etste statie. Vlak boven de boomgrens, na de laatste statie, staat op een ruim plateau een kolossaal wit kruis. Het grauwe verleden van het Ruhrgebied is vanaf deze plek totaal gewist. Oneindig landschap, in zachte tinten gehuld.

Helemaal boven gekomen kun je alleen nog maar stil zijn. De wind buldert er om je oren. Een zwart plateau, een diepe krater en op de kraterrand tientallen rechtopstaande spoorwegbielzen, hier en daar met een beetje kleur aangezet. Totempalen die bezweren wat was en is, heden en verleden samengebracht. Woest landschap, oerlandschap, waanzinnig landschap. Stonehenge in het Ruhrgebied.

Dit delen:

Dit delen:

Dit delen:

Dit delen: